امام صادق علیه‌السلام کیست؟

جعفر بن محمد (ع) معروف به امام جعفر صادق (ع) ششمین امام شیعیان دوازده امامی پس از پدرش امام باقر (ع) است.

او مدت ۳۴ سال (۱۱۴-۱۴۸ هجری قمری) امام شیعیان بود که از هشام بن عبدالملک، دو خلیفه اول عباسی، صفا و منصور دوانیگی، و خلافت پنج خلیفه اخیر اموی آغاز شد. امام صادق (علیه السلام) به دلیل ضعف حکومت بنی امیه بیش از سایر امامان شیعه به کار علمی پرداخت. تعداد شاگردان و راویان ۴۰۰۰ نفر است. بیشتر روایات اهل بیت (علیهم السلام) از امام صادق (علیه السلام) سرچشمه می گیرد و از این رو شیعه امامی را مذهب جعفری نیز می نامند.
امام صادق (علیه السلام) در میان پیشوایان سنت فقه از مقام بالایی برخوردار است. ابوحنیفه و مالک بن انس از او روایت کردند. ابوحنیفه او را عالم ترین مسلمانان می دانست.
امام صادق (علیه السلام) با وجود ضعف حکومت بنی امیه و تقاضای شیعیان، علیه حکومت قیام نکرد. وی درخواست ابومسلم خراسانی و ابوسلمه را برای تصدی خلافت رد کرد. امام صادق (علیه السلام) در قیام عمویش زید بن علی شرکت نکرد و شیعیان را نیز از قیام منصرف کرد. اما روابط خوبی با حاکمان زمان خود نداشت. وی به دلیل فشارهای سیاسی دولت بنی امیه و عباسی از روش تقیه استفاده کرد و دوستان خود را نیز به این امر توصیه کرد.
امام صادق (علیه السلام) برای تعامل بیشتر با شیعیان، پاسخگویی به سؤالات شرعی آنها، دریافت وجوه شرعی و رسیدگی به مسائل شیعیان، یک سازمان وکالت ایجاد کرد. فعالیت این سازمان در زمان ائمه اطهار گسترش یافت و در زمان غیبت پیامبر به اوج خود رسید. در زمان او فعالیت های گالیان گسترش یافت. او به فکر گولو مشغول شد و گول را کافر و مشرک معرفی کرد.
برخی منابع می گویند که امام صادق (ع) به دعوت حکومت به عراق رفت و به کربلا و نجف و کوفه سفر کرد. قبر حضرت علی (علیه السلام) را به یارانش که تا آن زمان پنهان کرده بودند نشان داد. برخی از علمای شیعه معتقدند که امام صادق (ع) به دستور منصور دوانیگی و بر اثر مسمومیت کشته شد. در منابع شیعه آمده است که او امام کاظم (علیه السلام) را پس از خود و یارانش امام می‌شناسد; اما برای حفظ جان خود، پنج مرد مانند منصور عباسی را به رهبری خود گماشت. پس از شهادت امام صادق (علیه السلام) فرقه های مختلف شیعه مانند اسماعیل، فتاحیه و نووسیه شکل گرفت.
هشتصد کتاب درباره امام صادق (علیه السلام) ذکر شده است و کتاب های اخبار الصادق به همراه ابی حنیفه و اخبار الصادق المنصور محمد بن وهبان دبیل (قرن چهارم) از قدیمی ترین آنهاست. برخی از کتب دیگر درباره امام صادق (علیه السلام) عبارتند از: زندگانی امام صادق جعفر بن محمد (علیه السلام) نوشته سید جعفر شهید، امام صادق (ع) و چهار مذاهب اثر اسد حیدر