ابان بن تغلب
ابوسعید ابان بن تغلب بکری جریری از راویان و شاگردان امامان سجاد، باقر و صادق (علیهم‌السّلام) بوده و در زمان حیات امام ابی‌عبدالله صادق (علیه‌السّلام) به سال ۱۴۰ یا ۱۴۱ ق درگذشته است.
هنگامی که خبر رحلت او به گوش امام رسید، فرمود: به خدا سوگند مرگ ابان دل مرا به درد آورد. و همین جمله می‌تواند نشانگر مقام و منزلت ابان نزد امام صادق (علیه‌السّلام) باشد.
او چه شخصیتی بوده که امام، مرگ او را مایه تاثر خاطر و سبب انکسار قلب خویش دانسته است؟!
ابان مردی بسیار دانا و در بحث و مناظره، نیرومند و چیره دست بوده و کافی است جمله امام باقر (علیه‌السّلام) را در حق او به یادآوریم که فرمود: ای ابان! در مسجد مدینه بنشین و به مردم فتوی بده که دوست دارم در میان شیعیان من، امثال تو فراوان باشند.
و امام صادق (علیه‌السّلام) نیز به او فرمود: با مردم مدینه به بحث و گفتگوی علمی بنشین که دوست دارم در میان شاگردان من امثال تو فراوان باشند.
اگر ابان فضل و دانش زیاد نداشت و در بحث و مناظره زبردست و نیرومند نبود، هرگز امام باقر و امام صادق (علیه‌السّلام) او را به آن‌چنان مسؤولیت سنگین و کار دشواری وا نمی‌داشتند، زیرا شکست ابان در واقع شکست آنان بوده است.
به هر حال ابان، فقط از امام صادق (علیه‌السّلام)، سی هزار حدیث نقل کرده است، چنانکه خود امام در این باره خطاب به ابان بن عثمان فرمود: برو آن احادیث را از ابان بن تغلب بشنو و از او روایت کن!
ابان بن تغلب نه تنها در علم حدیث و کلام تخصص داشته است، بلکه در بسیاری از علوم و دانش‌های متداول زمان خود مانند تفسیر، ادبیات، لغت‌شناسی، نحو و قرائت چیره دست و متبحر بوده و از عرب‌های اصیل و از آنها مطلب نقل کرده و دست به تالیف کتاب «الغریب فی القرآن» زده و در این زمینه شواهدی از اشعار عرب برگزیده است.
از امتیازات ابان آنکه دانشمندان اهل سنت با اعتراف به تشیع او، وی را توثیق نموده‌اند که از آن جمله می‌توان از افراد ذیل نام برد:
احمد، یحیی، ابوحاتم، نسائی، ابن‌عدی، ابن‌عجلان، حاکم، عقیلی، ابن‌سعد، ابن‌حجر، ابن‌حبان، ابن‌میمونه و بالاخره ذهبی در «میزان الاعتدال». اینان همگی ابان را از تابعین شمرده‌اند و چه مقامی از این بالاتر که احدی نتوانسته مراتب فضل و کمال و دانش و بینش او را منکر شود.
یک دیدگاه